باز هم به نیمه پاییز رسیده ایم و آسمان کاملا خاکستری، نشان می دهد که روزهای نفس گیر در شهرهای بزرگ، آغاز شده است! توصیه های مسئولین در مورد ماندن در خانه و استفاده از وسایل نقلیه عمومی و … هم ظاهرا آن قدر عادی شده که کسی گوشش بدهکار نیست. به هر حال، حقیقت ماجرا این است که یا باید عطای این شهر آلوده را به لقایش ببخشیم، یا باید فکری به حال خودمان و شهرمان بکنیم!
در این مطلب، به راهکارهایی برای زنده ماندن در هوای آلوده می پردازیم! و در مجالی دیگر، راهکارهای پیشگیری از آلودگی هوا و کاهش این مشکل را مطرح خواهیم نمود.
آلودگی هوا با بدن ما چه می‌کند؟
موادی که از طریق هوای آلوده وارد محیط می‌شوند، دارای ترکیباتی هستند که باعث نابودی بافت‌های مختلف‌بدن می‌شوند. این رادیکال‌های آزاد، از طریق ریه، پوست، مخاط بدن، مثل مخاط چشم، گوش، بینی و دستگاه گوارش، وارد بدن می‌شوند و باعث تخریب تک‌تک سلول‌ها می‌شوند. در واقع، رادیکال‌های آزاد، اکسیژن‌های آزادی هستند که به بافت‌ها و سلول‌های بدن می‌چسبند و باعث نابودی و تخریب آنها یا تغییر ماهیتشان می‌شوند.
با تجمع رادیکال‌های آزاد دربدن به‌دلیل آلودگی هوا، یک پروسه تخریبی و التهابی اتفاق می‌افتد، آنها وارد سیستم گردش خون می‌شوند و از آنجایی که خون همه بدن را سیراب می‌کند، این خون آلوده به سلول‌های بدن آسیب می‌رساند و باعث افزایش بیماری‌های مزمن می‌شود. این فرایند، منجر به مشکلاتی همچون تخریب دستگاه‌های قلبی و عروقی، افزایش احتمال بروز سکته‌های قلبی؛ تشدید بیماری‌های تنفسی؛ سوزش، قرمزی و آبریزش چشم؛ سردرد، بی‌حالی و استرس؛ افزایش و تشدید مبتلایان به بیماری ام‌اس؛ مشکلات پوستی مثل (خارش، خشکی، اگزما و حساسیت)؛ ریزش مو؛ کاهش ضریبِ هوشی کودکان و حتی عقب ماندگی ذهنی؛ فراموشی و اختلال در تمرکز؛ نفخ معده؛ بیماری های تنفسی مثل (آسم، برونشیت مزمن و …)؛ سرطان ریه معده و خون و ابتلا به فشار خون بالا در زنان باردار و خطر ابتلا به اوتیسم جنین در این زنان می شود.
چه زمان هایی آلودگی هوا بیشتر است؟
در ساعات صبح و غروب، بیشترین سطح ماندگاری آلودگی ریزگردها در سطح زمین است و در ساعات ظهر، این مساله کمتر تشدید می‌شود.
در این ایام، چه کنیم و چه نکنیم؟
– اطلاع رسانی رسانه‌های عمومی برای هشدار به مردم جهت پرهیز از ترددهای غیرضروری، بسیار مهم است. طبق معمول، افراد آسیب‌پذیرتر باید بیشتر مراقب سلامتی خود باشند. بیماران ریوی، افراد خردسال و زنان باردار و کلا کسانی که آسیب‌پذیر هستند، بهتر است کمتر از منزل خارج بشوند و این مساله، اصلا و ابدا شوخی بردار نیست!البته این بدان معنا نیست که هوای داخل خانه جدا از هوای خارج باشد؛ اما بحث تراکم آلاینده‌هاست. علاوه بر این معمولا وقتی شما بیرون از خانه هستید، فعالیت بیشتری دارید و فعالیت بیشتر، تنفس بیشتر لازم دارد؛ برای همین توصیه می‌شود این افراد از خانه بیرون نیایند.
– در داخل خانه می توان از دستگاه های تصفیه هوا و گلدان ها و درختچه های خانگی برای داشتن هوای بهتر استفاده کرد. گیاهانی مانند پیچک، فیکوس، شیپوری، زنبق، سرخس، گل داوودی و نخل مرداب در از بین بردن آلاینده‌های شیمیایی موجود در هوای خانه موثرترند.
– حداقل در این هوا به فرزندانمان رحم کنیم و در خانه سیگار نکشیم و به دیگران هم اجازه ندهیم در فضای بسته خانه سیگار بکشند.
– برای خوش‌بو کردن هوا از اسپریهای خوش‌بوکننده که حاوی مواد شیمیایی حساسیتزا هستند، استفاده نکنید.
– یکی دیگر از راه های پاکسازی هوای خانه، این است که در این روزها میزان حرارت وسیله گرمازا را در کمترین حد خود قرار دهید تا هوای خانه عوض شود.
– این که با برنامه ریزی و بنا به ضرورت، از منزل خارج شویم و تا حد امکان، رفت و آمد را به حداقل برسانیم و حتی المقدور از وسایل نقلیه عمومی استفاده کنیم بسیار اهمیت دارد. چند دم و بازدم در این هوا برای آلوده کردن کل بدن، کافی است!
– در صورتی که ناچار به تردد در سطح شهر هستید، باید از ماسک استفاده کنید، البته نه ماسک های پارچه ای یا دندانپزشکی. در واقع ماسک باید از جنس فیبر باشد و بعد از هر بار مصرف هم تعویض شود.
– اگر خیلی اهل ورزش کردن هستید، باید در محیط بسته، ورزش کنید. ورزش کردن موجب بالارفتن فعالیت تنفسی بدن و در نتیجه کشیدن نفس‌های تند و پشت سر هم می‌شود که آلودگی زیادی را به ریه‌ها و بدن منتقل می‌کند.
– بینی و حلق خود را با آب نمک بشویید و لباس‌های خود را پس از آمدن به منزل عوض کنید و دوش بگیرید تا آلودگی های پوستی را پاک نمایید.
– مواد آرایشی، آلودگی هوا را به سرعت جذب پوست و چشم‌ها می‌کنند. بنابراین بهتر است بانوان در این روزها کمتر از مواد آرایشی استفاده کنند.
– در این ایام، مواد غذایی بدون بسته بندی (مانند میوه‌ها و سبزی‌ها) را تنها از مکان‌های سرپوشیده تهیه کنید. برای مثال از وانتی‌ها و یا دستفروشان که مواد و کالاهایشان در معرض آلودگی هوا است، خرید نکنید.
در این هوا چه بخوریم و چه نخوریم؟
در کل، آلودگی هوا یک مشکل بهداشت همگانی و بهداشت محیط است و طبیعتا راه‌حل اصلی، در بهسازی محیط است. تغذیه صحیح فقط کمک می‌کند که این اثر مخرب آلودگی هوا کم شود یا حداقل مقدار این آسیب را افزایش ندهد.
برای جلوگیری از تأثیر مواد مضر در بدن، هر یک از اندام‌های بدن، مکانیسم خاص خود را دارد. به عبارت دیگر، برای جلوگیری از تأثیر مواد مضر راه‌های دفعی وجود دارد، به‌عنوان نمونه، تعریق از راه پوست، سرفه از راه ریه، ادرار از راه کلیه و مدفوع از طریق روده‌ها، در اینجا به برخی از موادی که کارشناسان در هنگام آلودگی هوا، مصرف آنها را توصیه می کنند، می پردازیم:
– کمبود کلسیم، موجب جذب سُرب می‌شود. بنابراین برای جلوگیری از جذب این ماده بهتر است شیر و لبنیات کم چرب مصرف کنید. البته برخی کارشناسان می گویند، مصرف شیر برای خیلی از آلاینده‌های سیستم گوارشی ممکن است موثر باشد؛ چون بالاخره پروتئین دارد و پروتئین، جاذب بسیاری از مواد شیمیایی است؛ اما درباره آلودگی‌های تنفسی، اثر اثبات‌شده‌ای ندارد. اما به این معنا نیست که شیر نخورید! اما اگر فکر می‌کنید هوای تهران، پر از سرب است و شما می توانید در هر ساعتی ماشین و موتورتان را بردارید و بیرون بروید و بعد هم مشکل را با دو لیوان شیر، حل کنید، باید بگوییم که این گونه نیست!
– به صورت کلی، مواد غذایی دارای ویتامین C که بر کاهش جذب رادیکال‌های آزاد به بدن تاثیرگذار است، به عنوان سپر دفاعی بدن در برابر آلودگی‌ها کار می‌کنند. می‌توانید با قراردادن لیمو، نارنگی، پرتقال، گوجه فرنگی و … در رژیم غذایی روزانه‌تان، میزان ویتامین C مورد نیاز بدن را تامین کنید.
– ویتامین E محلول در چربی، از جمله در روغن‌های گیاهی مانند روغن آفتابگردان، روغن سبوس برنج، بادام زمینی و روغن زیتون تصفیه نشده هم در دفاع از بدن موثر است. بادام، تخمه آفتابگردان و سایر آجیل‌ها، منبع مناسبی برای این ویتامین هستند. قرار دادن پودر فلفل، فلفل قرمز، میخک، پونه کوهی، ریحان و جعفری هم در برنامه آشپزی روزانه‌تان می‌تواند به سلامتی شما کمک کند.
– بتاکاروتن، به دلیل آنتی‌اکسیدان‌هایی که دارد و تاثیرش بر تولید ویتامین A در بدن، نقش موثری در کنترل التهاب‌های ناشی از تنفس در هوای آلوده دارد. سبزیجات برگ‌دار مانند کاهو، گشنیز، شنبلیله و اسفناج سرشار از بتاکاروتن هستند.
– مصرف روی در کاهش اثر آلودگی، موثر است. برای دریافت این ماده، خوردن غلات توصیه می‌شود.
– ماده پکتین، سرب موجود در آلودگی را از بدن دفع می‌کند. این ماده، بیش از هرچیزی درون سیب قرار دارد. علاوه بر سیب می‌توان به سایر میوه‌هایی که پکتین دارند اشاره کرد؛ گریپ‌فروت، لیمو، هویج و پرتغال از این دسته‌اند.
– خوردن گوشت نیز به دلیل این‌که آهن موجود در آن، اثرات مخرب سُرب موجود در آلودگی هوا را از بین می‌برد، توصیه می‌شود.
– سیر و پیاز نیز به این دلیل که دارای گوگرد هستند، از دستگاه تنفسی محافظت می‌کنند.
– یک پژوهش 12 هفته‌ای که در موسسه سلامت عمومی بلومبرگ در دانشگاه جان‌هاپکینز انجام شده، نشان می‌دهد کسانی که به طور مرتب بروکلی را در رژیم غذایی خود دارند، کمتر تحت تاثیر عوارض ناشی از پارگی لایه ازون و مشکلات آلودگی هوا قرار می‌گیرند.
– دانه کتان، مقدار زیادی فیتواستروژن و اسیدهای چرب امگا 3 دارد، فیتواستروژن دارای خواص آنتی‌اکسیدانی است که برای کمک به کاهش علائم آسم و دیگر واکنش‌های آلرژیک موثر است. دانه کتان را می‌توان با سالاد یا صبحانه مصرف کرد. دانه‌های خردل هم منبع مناسبی از امگا 3 هستند.
– شاید باور نکنید؛ اما یکی از آنتی‌اکسیدان‌های قوی که تاثیر زیادی هم در تعدیل آلایندهها دارد، چای است، هم چای سیاه هم چای سبز. قاعدتا چای سبز غنی‌تر است؛ البته این هم مشروط به آن است که با مقادیر زیادی قند یا شکلات مصرف نشود، چون تا حد زیادی اثر آنتی‌اکسیدانی این مواد را کم می‌کند.
– باید توجه داشت که خوردن غذاهای پرچرب به خصوص چربی های اشباع شده، غذاهای پر پروتئین، فست فودها و مواد غذایی حاوی مواد نگه دارنده مثل چیپس ، پفک، انواع کنسرو و سوسیس و کالباس، سلامتی شما را در روزهایی که میزان آلودگی هوا بالاست، بیشتر تهدید می کند و باعث جذب اثرات منفی این آلودگی در بدن شما می شوند.
– به طور کلی باید خودمان و اطرافیان را به مصرف مواد غذایی تازه و طبیعی و غیرصنعتی عادت دهیم تا سلامتی مان در مواجهه با عوامل خطرناکی مثل آلاینده‌های هوا محفوظ بماند.
با توجه به اثرات مخرب و منفی آلودگی هوا، هر فرد می‌تواند دستِ کم این اثرات را خنثی و یا کم کند. با انجام و یا عدم انجام برخی کارها در کنار خوردن برخی مواد غذایی می‌توان به حفظ سلامت بدن در برابر آلایندهها کمک کرد. جدی گرفتن این دستورات و توصیه آنها به دیگران، علاوه بر خودمان، به سلامتی فرزندان و همه افراد جامعه مان کمک خواهد کرد.
شما چه راهکارهای دیگری برای زنده و سالم ماندن در این هوای آلوده می شناسید؟ راهکارهای خود را با ما و کاربران خانه ما درمیان بگذارید!
برای اطلاع و استفاده از سایر مطالب ما، به کانال تلگرام خانه ما بپیوندید:
